Kunst aan de N210

In 2003, door Anjeliek Blaauw uit Aalten

Architectonisch kunstwerk in opdracht van de gemeente Nederlek en de provincie Zuid-Holland. Locatie: nabij recreatiegebied het Loetbos/ provincialeweg N210. Hoogte 2,30 m. doorsnee eiland 11 m. 2003
Uitgangspunt bij het kunstwerk is de geschiedenis van deze polder: de eeuwige strijd met het vele water, de zachte veengrond en het verzakken van huizen en wegen. Het kunstwerk bestaat uit twee bouwwerken en is gemetseld met een ouderwetse handgevormde baksteen. 

Het ene bouwwerk staat loodrecht en de ander is scheef gezakt. De belangrijkste ruimte bevindt zich tussen de twee bouwwerken in. Deze ruimte is besloten en intiem. In de muren zitten ingemetselde bankjes. Op het bankje in het rechte bouwwerk kun je niet anders dan kaarsrecht zitten. In het achterover hellende verzakte bouwwerk zak je aangenaam mee naar achter. 

 
De bouwwerken staan iets verhoogd zoals op een terp en worden omringd door een sloot. De sloot sluit aan op de achterliggende sloten waardoor het kunstwerk een directe verbinding aan gaat met het omringende landschap. Op het eiland en het toegangspad ligt een grindverharding, dit verwijst naar het oude gebruik van de boeren om het erf met grind te verharden. De bouwwerken vormen een besloten plek midden in de open polder.

Ballast Nedam Beheer ontzorgt gemeentes en provincie

'De bushaltepalen mogen een maximale schuinstand hebben van 5%' Uit het beheer garantieplan van Ballast Nedam Beheer:
Wij voeren alle benodigde werkzaamheden uit, op basis van een gedetailleerd instandhoudingsplan.

‘De N210 is niet zomaar een weg. Het is dé vervoersader tussen Krimpen aan de IJssel en Bergambacht, een verbinding tussen twee snelwegen, met veel en zwaar verkeer. Het heeft nogal wat voeten in de aarde als zo’n weg volledig vernieuwd moet worden. Zeker als tegelijkertijd de bestaande weg intensief gebruikt blijft en in een goede conditie gehouden moet worden. Ballast Nedam Beheer zorgt ervoor dat, de nieuwe én de bestaande weg continu veilig en begaanbaar zijn tegen zo min mogelijk kosten.’ Aan het woord is Edwin Langenhoff, bij Ballast Nedam Beheer o.a. verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de N210.

Synergieproject
‘In dit project werken wij als Ballast Nedam Beheer nauw samen met Ballast Nedam Infra Projecten, die de aanleg van de nieuwe weg realiseert: wij zijn al tijdens de bouw betrokken bij dit project. Een synergieproject, met grote voordelen. Het gaat om een ‘life cycle-benadering’: niet alleen nadenken over de aanleg nu, maar rekening houden met de lange termijn, met de effecten voor onderhoud en duurzaamheid. Tenslotte denken wij twintig jaar vooruit: dat is de ‘garantietermijn’ op de weg, de termijn waarin wij het volledige beheer verzorgen.’

‘Als je bij de realisatie al nadenkt over toekomstig beheer, kun je keuzes maken die misschien een extra investering betekenen, maar die op de lange termijn veel efficiënter zijn. Denk bijvoorbeeld aan het speciale gras dat we toepassen in de bermen: het voldoet aan alle specificaties, maar het groeit minder hard aan. Zo is op de lange termijn minder onderhoud nodig, wat niet alleen kosten bespaart, maar ook minder hinder oplevert voor het verkeer. Dus: kostenefficiënter, beter voor doorstroming en veiligheid.’

Edwin Langenhoff: ‘In opdracht van de provincie zorgen wij voor een veilige instandhouding. Dat stelt nogal wat eisen: de weg is hard aan vervanging toe, maar hij moet wel nog jaren in een goede conditie blijven. Daarvoor voeren wij nu alle benodigde werkzaamheden uit, op basis van een gedetailleerd instandhoudingsplan. Daarom zorgen wij voor regelmatige inspecties: of het nu gaat om afgewaaide takken die gevaar kunnen opleveren of om schade aan de bermen, wij regelen het herstel, schoonmaak en onderhoud. We inspecteren de staat van de weg: denk aan scheuren, markeringen, borden, verlichting. We kennen de weg van haver tot gort, en weten waar de slechte plekken zitten, waar we extra moeten letten op mogelijke verzakkingen.’

Ontzorgen
‘Ons werk kun je zien als het ontzorgen van de opdrachtgever: de provincie vertrouwt ons de volledige zorg toe voor de huidige en de nieuwe weg. Van het knotten van de wilgen langs de weg tot het ecologisch bermbeheer, van het onderhoud van de markeringen tot het legen van de vuilnisbakken. Alles wat we doet staat zwart op wit: plannen, controles, werkzaamheden, criteria, kwaliteitsniveaus. Een voorbeeld: de bushaltepalen mogen een maximale schuinstand hebben van 5%. Het lijkt een detail, maar al die details samen zorgen wel voor een veilige, schone, goed beheerde weg. Elk detail is bovendien gekoppeld aan de schat aan informatie in ons Ballast Nedam-brede asset management systeem. Niet alleen binnen Ballast Nedam weten we zo exact wat we aan elkaar hebben, ook onze opdrachtgever kan ons op elk detail aanspreken.’

Wat een K* streek

Het beoogde bouwwerk staat op de rotonde afslag Ouderkerk aan den IJssel op de Provinciale weg N210. De grond onder de weg en de rotondes valt onder de gemeente Nederlek.

In 2006 hebben de colleges en raden van de gemeenten Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist besloten om voor de ontwikkeling van de Krimpenerwaard en het welzijn van haar inwoners intensiever samen te gaan werken. De afspraken hierover zijn vastgelegd in de Gemeenschappelijke Regeling K5 2009. Zie ook de website www.k5-gemeenten.nl .

In deze regeling is een aantal werkgebieden ondergebracht. Op die gebieden opereren de K5-gemeenten als één organisatie. Momenteel zijn P&O, ICT, Sociale zaken en het lokale onderwijs in de regeling opgenomen. Ook gemeenteoverschrijdende projecten op het gebied van Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting worden door K5 uitgevoerd. In de toekomst zal de samenwerking verder worden uitgebreid. Hierbij behoort een fusie tot de mogelijkheden.
 
Minister Plasterk, Binnenlandse Zaken, heeft op 1 juli 2013 de knoop doorgehakt. Hij dient in het najaar een wetsvoorstel in dat moet leiden tot een fusie van de gemeenten Bergambacht, Ouderkerk, Nederlek, Schoonhoven en Vlist op 1 januari 2015. De gemeente Krimpen aan den IJssel wordt dus niet in het fusieproces betrokken.  

Lees hier de volledige brief van minister Plasterk (PDF)
De gemeente Nederlek zei 2 juli 2013 in een reactie op de brief van de minister dat die zich niet kan vinden in een herindeling tot een K5. Volgens de gemeente is dit namelijk een “tussenstap” naar een K6. “Als het moet, dan in één keer goed!”
Nederlek zegt namelijk te vrezen dat een K5-gemeente met 53.000 inwoners niet voldoet aan het streefaantal inwoners voor een gemeente in het kabinetsbeleid, met ongeveer 100.000 inwoners. “De gemeenteraad van Nederlek moet er niet aan denken dat de eerste herindeling (K5) nauwelijks is gerealiseerd of de discussie over de volgende herindeling wordt al weer opgestart. Iedere herindeling kost veel tijd en energie.”

In Brabant loopt het soepel

Zou deze rotonde in Brabant liggen en het vraagstuk 'kan er een kunstwerk op komen' speelt, dan is in Brabant een instantie die als een spin in het web het aanpakt: BKKC, Het Brabants Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur.

Wat doen zij zoal?
Een onafhankelijk platform waar zakelijke creativiteit en creatieve zakelijkheid bij elkaar komen.

Met overtuiging bouwen we mee aan een sterke culturele infrastructuur voor Noord-Brabant. Want wij geloven in kunst en cultuur. We zien dat een bruisend cultureel klimaat profiel geeft aan onze provincie. Dat het een vliegwiel is voor economische groei en sociale aantrekkingskracht. Tastbare resultaten waarmee we de waarde van kunst en cultuur zichtbaar maken.
Netwerk
Iedereen die werk maakt van kunst en cultuur heeft aan bkkc een krachtige en inspirerende partner. We zijn een levend netwerk dat kennis, middelen en werk laat stromen. Een plek waar mensen en ideeën elkaar vinden en versterken.

bkkc heeft vier kernrollen:

• kenniscentrum | bkkc is het centrum voor informatie en debat, een ontmoetingsplaats voor mensen die beroepshalve te maken hebben met kunst en cultuur.
• makelaar | bkkc promoot de Brabantse culturele sector en brengt vraag en aanbod bij elkaar. Samen met provincie, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties formuleren we vraag. En in overleg met makers versterken we het aanbod.
• adviseur | bkkc is voor makers, podia en het kunstvakonderwijs een katalysator voor talent en ondernemerschap. Overheden adviseren we over cultuurbeleid en inrichting van de publieke ruimte.
• financier | bkkc adviseert in financieringsvraagstukken en verstrekt subsidies. We vinden partners die willen investeren in een cultureel florerend Brabant

Zou Zuid Holland ook zoiets hebben? Er is een voorzichtige rol voor het Kunstgebouw in Rijswijk neergelegd. Echter hun rol overstijgt nog niet de kunsteducatie, ook zij zijn nog zoekende.
De commissie tot realisatie van kunst op 5 rotondes in Schoonhoven (www.zilverstadrotondes.nl) heeft daarom iemand van het Kunstgebouw in haar werkgroep benoemd.
De Provincie Zuid Holland wordt nu overspoelt met allerhande aanvragen en zouden zeer geholpen zijn met een centrum zoals in Brabant.

In Brabant hebben ze al veel voor elkaar gekregen ook kunst op rotondes en daarbij ook grote bouwwerken en de financiering daarvan.
Voorbeeld: Het draaiend huis. En ze zijn partner van de crowdfunding organisatie voordekunst.nl afdeling Brabant .

Fundering kunstwerk

Een veilige fundering veilig aanbrengen.

Het idee is gebruik te maken van kleine heimachines waar geen omvangrijke wegafzetting voor nodig is.
De heimachines zullen 4 stalen buispalen aanbrengen. Het heien gebeurd met een valblok in de buis op een grindprop. Na het op diepte heien van een segment wordt het volgende segment in de tromp van het vorige segment geplaatst en opgelast. Hierna wordt het heien hervat tot dat de juiste diepte is bereikt.

Dit alles uiteraard in nauw overleg met Ballast Nedam, bouwer en onderhouder van de weg en de rotondes.

Abstraheren, de kunst van het weglaten.

 

 

Hoe komt je bij abstraheren, weglaten wat niet noodzakelijkerwijs bijdraagt aan het beeld in totaal?
Er zijn diverse constructies bekend met het zelfde principe.

Nieuwe Delftse Poort in Rotterdam.

Bears, Stinzepad 9, Stalen replica van poortgebouw met gracht.

Het beoogde ontwerp voor de rotonde N210 naar Ouderkerk houdt rekening met de toegestane maat voor kunstwerken op rotondes, midden van het middengedeelte. En met de overweging dat het veilig en duurzaam zal moeten zijn is gekozen voor stalen balken. Ook zijn de bewerkingen passend bij de in te schakelen makers in de regio.

Wat is kunst?

Uit de ontvangen reacties van Ouderkerkers komt ook de vraag of dit kunst is of dat het gewoon een kerktoren is.
Dat is natuurlijk existentieel en tegelijk ook subjectief.

Kunst kan realistisch zijn, dat wil zeggen het is duidelijk wat wordt uitgebeeld. Hier één van mijn schilderijen.

of realistisch glasobject.

 Of als abstract schilderij, dan kan het weer niet zo duidelijk zijn wat er wordt uitgebeeld.

 Of als abstract glasobject.

Bij mijn onderzoek naar een geschikt aandenken voor Ouderkerk 750 jaar ben ik naar de tentoonstelling bij de Historische Vereniging geweest. Er zal tijdens de herdenking ook teruggeblikt worden op markante gebeurtenissen in de geschiedenis van het dorp. Een herdenking en de aard van de Ouderkerkers door de eeuwen heen leent zich meer voor een realistisch dan een abstract beeldmerk. Uit de reeds ontvangen reacties blijkt dat het zeer gewaardeerd wordt dat er gedacht is aan een herkenbaar beeld.

Vervolgens heb ik gezocht naar beelden die voor Ouderkerk typisch zijn, in de skyline komen vaak kerktoren en molens en typische huisgevels aan de dijk terug. Je kan dan helemaal een kopie ontwerpen of meer met een knipoog of in de sfeer van. Na diverse verkenningen ben ik uiteindelijk uitgekomen op de kerktoren, omdat ook de naam van het dorp daarop gebaseerd is. Het ontwerp is geabstraheerd, er is weggelaten wat niet noodzakelijk is voor het herkenbare beeldmerk. Zie hier de galmgaten en wapen van Ouderkerk.

Uiteindelijk bleek het geheel te passen in de omgeving van de locatie, de vele hoogspanningsmasten, watertorens en hoge bomen. Om een rol van betekenis te spelen is gekozen voor een hoogte van 3 x de hoogte van de lantarenpalen rond de rotonde, een schatting. Mijn bedoeling is dat de toren een baken in het landschap wordt, een afslag die niet te missen is!

Tot slot, het is een aandenken aan Ouderkerk 750 jaar, vandaar de top, wijzend naar het dorp.

Waarom dit? Uitleg kerktoren en ouderdom dorp.

Waarom een kerktoren? Vanaf deze week staat het relaas over de aanleiding tot een herdenkingsteken Ouderkerk 750 jaar in het plaatselijk nieuwsblad het IJsselblaadje (www.ijsselblaadje.nl) . Direct kreeg ik daarmee de vraag: waarom een kerktoren?
In feite omdat de naam van het dorp dit beeldmerk oproept èn omdat de viering van 750 jaar een band heeft met de kerk. 

Hierna volgt informatie over de geschiedenis van Ouderkerk, het dorp, de naam en ouderdom ervan.

Het idee om Ouderkerk 750 jaar te vieren kwam van de Historische Vereniging in Ouderkerk: Ouderkerck op d' IJssel, zie ook www.hvouderkerck.nl. Dat nu 750 jaar herdacht wordt heeft te maken met het feit dat 750 jaar voor het eerst in officiële geschriften de naam Ouderkerk genoemd wordt:
'De oudste vermelding van Ouderkerk is van 17 oktober 1263 in een akte van de Utrechtse St. Salvatorkerk of Oudmunster met betrekking tot een nieuwe pastoorsbenoeming in het dorp.'

Wat er nog meer over Ouderkerk en de ouderdom ervan bekend is is via via (historische vereniging, waterschapsarchief, archief provincie enz.) te vinden.

In het jaar 944 stond de Krimpenerwaard nog te boek als Lacke et Isla (Lek en IJssel). Later werd de streek bekend als Nederweert van Crympen en Crympenrewairt. Via Crimpenrewaart en Krimper Waard ontwikkelde de naam zich uiteindelijk tot Krimpenerwaard. Het woord ´krimp´ betekent hier: bocht in een rivier.

Tot ongeveer 1000 jaar geleden was het gebied, vanwege de steeds terugkerende wateroverlast, slechts dun bevolkt door mensen die zich bezig hielden met zaken als jagen en vissen. Ook kwam op bescheiden schaal landbouw voor.

Het grote moerasbos, dat de Krimpenerwaard zo'n 10 eeuwen geleden nog was, lag aanmerkelijk hoger dan het waterpeil van de omringende rivieren. Door het graven van afwateringsgangen (sloten) kwam het moeras droog te liggen. Door de ontwatering klonk het veen in en zakte het gebied na verloop van tijd tot onder de waterstand van de rivieren. In die tijd werden de eerste dijken om de Krimpenerwaard heen gelegd.

In de periode 1000 - 1300 werd begonnen met het ontginnen van de Krimpenerwaard. Dit gebeurde vanaf de rivieren: de Lek, de IJssel en de Vlist. Langs deze wateren werden dijken aangelegd, waarachter zich de eerste lokale vormen van lintbebouwing vormde. Rond de dertiende en veertiende eeuw ging men over van de verbouw van granen naar hennep.

 Het ontginningswerk gebeurde door boeren. Zij rooiden de begroeiing, groeven sloten en watergangen om het land te ontwateren, en legden sluizen en kaden aan om de waterstand te kunnen beheersen en het land te beschermen tegen water uit rivieren of aangrenzende gebieden. Zo werden blokken wildernis omgevormd tot akkers en weilanden. Een of meer ontginningsblokken vormden een ambacht, een dorp.  

Bij de oudere ontginningen van Ouderkerk a/d IJssel en van Lekkerkerk was er geen tevoren vaststaande achtergrens. Hier bestond nog het recht van ‘vrije optrek’.  Bij Ouderkerk a/d IJssel werd overigens wel na 1250 meter een kade opgeworpen, de latere ‘Tiendweg’, waar vandaan de wildernis verder werd ontgonnen tot aan de Loet.

Waarom heet Ouderkerk zo? Vermoedelijk omdat het de moederkerk van kerken in de omgeving was in de 12^e eeuw. Andere kerken die onder de moederkerk vielen waren Capelle en Nieuwerkerk.

In Capelle zijn archeologische vondsten gevonden van vóór 1122. Omdat Ouderkerk als de moederkerk van Capelle gold en dus eerder bestond dan Capelle zou al om die reden gezegd kunnen worden dat Ouderkerk ouder is dan 1122. Van Capelle is bekend dat de bewoners ‘recht van ontginning’ kregen, dat wil zeggen, men mocht wildernis ontginnen, zorgen voor verwijderen van struiken en bomen en zorgen voor afvoer van water.

En vermoedelijk is Ouderkerk nog ouder. In 1000 - 1100 speelde de kwestie waterscheiding tussen Lekkerkerk en Ouderkerk. In het polderlandschap lag Ouderkerk bij de IJssel hoger dan Lekkerkerk bij de Lek. Na jaren van onenigheid is besloten tot een officiële waterscheiding, 2 sloten en een dijk ertussen, de waterscheidingweg als oplossing.